2024/10/28

Duela ia bi urtetik hona, gure posizionamendu inbertitzailea lurreratze ekonomiko leun batean gauzatu da, eta horri ematen genion gertatzeko aukera gehien. Ingurune horrek funtsezko hiru elementu zituen: alde batetik, hazkunde ekonomikoak bere horretan jarraituko luke, nahiz eta mundu mailan tasa-igoeren ziklo handia izan. Bigarrenik, inflazioa pixkanaka epe luzeko helburuetara itzuliko litzateke, eta, azkenik, banku zentralak interes tasak murrizten hasiko lirateke, inflazio presio txikiagoei erantzunez.

Jakina, horrelakorik ez zen agerikoa duela 12 hilabete, baina 2024ak aurrera egin ahala, proiekzio horiek puntuz puntu bete dira. Hala ere, ziurgabetasun batzuk desagertzen diren heinean, beste batzuk agertzen dira. Izan ere, une honetan, tasen murrizketen zikloa hasita dagoela, merkatuak geografia bakoitzean izango duen azkartasunean eta irismenean zentratzen ari dira. Era berean, diru-politikak neurri handi batean eklipsatutako elementu berri bat sortzen ari da: zerga-politika.

Washingtonen egin den Nazioarteko Diru Funtsaren urteko goi-bileraren esparruan, funtsezko mezuetako batek zerga-arloan norabidea aldatzeko beharra aipatzen du. Erakundeak argudiatu du defizit publikoak handiak direla eta zor publikoaren bolumen osoa maila kezkagarrietan dagoela. Nazioarteko Diru Funtsak (NDF) aurreikusten du 2024an 100 bilioi dolarretik gorakoa izango dela eta hamarkada honen amaierarako barne produktu gordin globalaren % 100era hurbilduko dela, 1970ean genuen zorpetze-maila baino hiru aldiz handiagoa, eta polarizazio politiko zorrotzaren testuinguruan gertatzen dela, austeritate fiskalerako marjina larriki mugatuz. Gainera, NDFk ohartarazi zuen zorraren benetako egoera uste baino okerragoa ere izan zitekeela, egungo proiekzioek ez baitituzte erabat kontuan hartzen biztanleriaren zahartzearen, trantsizio berdearen edo defentsaren arloko inbertsio handiagoen ondoriozko gastu-presio gero eta handiagoak.

Interes tasak oso txikiak zirenean, zorpetze handiak ez zirudien axola zuenik, baina tasa altuen ingurune batean gauzak erabat aldatzen dira. Estatu Batuek, adibidez, aurrekontu federalaren % 17 bideratzen dute jada zor publikoaren interesak ordaintzera. Egoera horretan, funtsezko mehatxu bat sortzen da: nagusitasun fiskala deiturikoa, politika fiskalaren eta monetarioaren arteko oreka delikatuan eragina izan dezakeena.

Zer da nagusitasun fiskala? Banku zentral bat presio fiskalek mugatzen dutenean, askotan interes tasak artifizialki baxu mantendu behar izaten ditu, eta horrek inflazio presioak elikatu ditzake. Egoera horrek arriskuan jartzen du egonkortasun ekonomikoa, eta banku zentralaren sinesgarritasuna ahultzen du, batez ere finantza-merkatuek uste badute banku zentrala gobernuaren behar fiskalen mende jarri dela, eta horrek inflazioa kontrolatzeko duen gaitasunarekiko konfiantza higatzen du.

Azkenik, kasurik muturrekoenetan, zerga arazoek zor subiranoaren krisia eragin dezakete, eta horiek ez daude inola ere ekonomia emergenteentzat erreserbatuta, 2022ko gertaerak erakutsi zuen bezala, Liz Truss Erresuma Batuko lehen ministro ohiak aurrekontu hedakorra iragarri zuenean eta zor publikoaren prezioek aurrekaririk gabeko beherakada izan zutenean.

Herrialde bakoitzak bere aldetik egin beharko dizkio aurre bere zerga-erronkei, baina datozen egunetan arreta berezia jarri beharko zaio urriaren 30ean argitaratuko den Erresuma Batuko Udazkeneko Aurrekontuari. Bestalde, Estatu Batuetan, hautagai bakar batek ere ez du interes berezirik agertu zor publikoaren hedapen azkarra geldiarazteko. Jakina, kontsolidazio fiskala ez da oso ezaguna, eta ez da oso gertagarria edozein kanpaina politikotan leku nabarmena izatea, salbuespenezko egoeretan izan ezik. Hala ere, horrek ez du esan nahi azaroaren 5eko hautaketaren emaitza hutsala denik finantza publikoentzat. Merkatuak dio Trumpen politikek Harrisenak baino nabarmen gehiago okertu dezaketela herrialdearen egoera fiskala.

Geopolitika da datozen egunetan inbertitzaileen arreta bereganatuko duen beste faktore bat. Larunbat goizaldean, Israelgo Aire Armadak Irango helburu militarrei eraso zien, eta, horrela, amaitutzat eman zuen urriaren 1ean Iranek 181 misil balistiko jaurti izanari emandako erantzuna. Teheranen balizko erantzun baten zain, Biden administrazioak "neurrikotzat" jo du Israelen erantzuna. Nolanahi ere, argi dago Ekialde Hurbileko egungo egoera zaila dela eta eskalatzeko arriskuak ez direla desagertu.